آرد گندم

۱-انواع تولیدات

۲- فرآیند تولید

۱) بوجاری

۲) شن گیری

۳) سیاه دانه گیری

۴) پوست گیری

۵) شستشو

۶) واجد شرایط کردن گندم

۷) آسیاب کردن

۸) الک کردن

۹) بسته بندی و کیسه دوزی

۱۰) انبار و توزیع

۳- ویژگیهای فرآیند، نکات فنی و شرایط عملیاتی

فرآیند تولید آرد شامل مراحل ذیل می باشد:

مرحله۱- تمیز کردن گندم:

۱-۱- بوجاری در این دستگاه که ظرفیت آن ۵ تن در ساعت می باشد گندم از مواد خارجی همراه عاری گشته و به منظور دست یابی محصول مطلوب و کیفیت عالی تمیز می گردد. ابتدا گندم توسط یک بالابر به بوجاری منتقل و ذرات درشت تر از گندم از بالای توری غربال گشته و گندم به توری دوم هدایت می گردد. در نتیجه گندم از بالای توری دوم خارج شده و به قسمت شن گیر انتقال داده می شود. بر این اساس ذرات ریزتر گندم از توری دوم عبور کرده و توسط سیلکون قوی به قسمت انبار کاه و کلشن انتقال می یابد. از اختلاف وزن مخصوص بین دانه گندم و ذرات خارجی موجود مثل گرد و خاک و شن می توان  استفاده نموده و گندم را از آنان جدا کرد، بدین صورت که این دستگاه بر اثر لرزش گندم را به جلو رانده و در اثر جریان قوی هوا مکش سیلکون از بالا، گرد و خاک که سبک تر از گندم می باشند جدا می شوند و همچنین گندم بر اثر هوادهی از یک مسیر که زیر آن خالی است عبور می کند که در نتیجه بر اثر معلق بودن گندم روی دستگاه دیگر منتقل         می شود و نهایتاً شن به علت اختلاف وزن سنگین تر به پایین می افتد جدا می گردد.

۱-۳- سیاه دانه گیر: این دستگاه طوری تعبیه گردیده است که گندم از قسمت بالائی آن وارد شده و در اثرعبور از آن و به علت چرخشی سریع، نیروئی به دانه های گندم وارد می شود که با استفاده از نیروی گریز از مرکز این عمل آسان تر می گردد. در نتیجه بر اثر این نیروی چرخشی، مواد سبک تر که سیاه دانه یا دانه هایی غیر از گندم را شامل می شود به قسمت مرکزی ( نزدیکتر) و گندم به قسمت دورتر پرت می شود که نهایتاٌ از دو خروجی جداگانه خارج می شوند.

۱-۴- پوست گیر: این دستگاه که از داخل شامل یک استوانه مشبک می باشد با حرکت چرخشی خود بوسیله تیغه هایی که داخل تعبیه شده و با ضربه های وارده، پوست را از گندم جدا می کند.

مرحله ۲- شستشو و تعدیل رطوبت:

۱-۲- دستگاه گندم شو: این دستگاه که با استفاده از تکنولوژی خاصی طراحی گردیده، نقش شستشوی گندم را به عهده داشته و دارای دو قسمت مجزا بشرح ذیل می باشد:

الف- شستشوی گندم بوسیله مارپیچ هایی که از داخل قسمتی به نام وان می باشد، انجام شده و در این مرحله گرد و خاک آن گرفته شده و سپس به قسمت استوانه ای شکل که در مجاورت وان قراردارد منتقل می شود.

ب- وجود پره هایی که بصورت عمودی در استوانه نصب گردیده و یا چرخشی به قسمت بالا کشیده شده و آّب آن گرفته       می شود که درنهایت به مخزن شسته منتقل می گردد.

۲-۲- مخزن گندم  شسته: گندم حاصل از شستشو در این قسمت به منظور خواب اول به مدت ۱۶-۱۲ ساعت توقف می نماید تا باعث نرم شدن پوسته خارجی گشته که در اثر عمل آسیاب و فشار غطلکها کاملاً خرد نشود و از الک عبور ننماید تا آرد سفید تولید شود.

۲-۳- واجد شرایط کردن گندم: هدف از واجد شرایط کردن گندم عمدتاً آن است که شرایط فیزیکی دانه را برای آسیاب کردن بهبود یابد و گاهی هم منظور ارتقای کیفیت پخت آرد حاصل است. واجد شرایط کردن متضمن دو منظور است. یکی تنظیم رطوبت متوسط گندم از طرق خشک کردن یا نم دار کردن و دیگری تنظیم توزیع رطوبت در هر دانه است. در این عملیات ممکن است دانه گندم در یک محدوده زمانی مشخص حرارت داده شود یا خشک شود تا به مقدار و توزیع مناسب رطوبت برسد. افزایش رطوبت گندم قبل از آسیاب کردن ، نتایج ذیل را در بر دارد. سبوس گندم سفت تر شکنندگی آن کمتر می شود. اندوسپرم نرم تر و شکننده تر می شود. بنابراین نیروی کمتری برای سائیدن آن لازم است. چسبندگی بین سبوس و اندوسپرم بیشتر می شود. بنابراین انوسپرم مشکل تر از سبوس جدا می شود. بنابرین به یک میزان رطوبت مطلوب نیاز است تا بهترن نتیجه را درآسیاب  کردن به بار آورد آ« عبارت است از میزان رطوبتی که برای نرم کردن اندوسپرم و سفت کردن سبوس کفایت کند ولی نباید آنقدر زیاد باشد که مانع از جدا شدن سبوس و الک کردن مواد به نحوی رضایت بخش بشود. رطوبت مطلوب برای انواع گندم ها متفاوت است بطوریکه برای گندم ها سخت تر بیشتر از گندم های نرم تر است.

مرحله ۳- آسیاب کردن

۱-۳- غلطک ها : یکی از اهداف مد نظر در تعبیه غلطک ها تنوع در محصول می باشد. همانطور که قید گردید گندم قبل از وارد شدن به مرحله خرد شدن، مراحل کاندیشن ( مشروط کردن ) را طی و به محض ورود به درون غلطک از طرف مغز دانه به بیرون باز می گردد. غلطک ها که تشکیل شده اند از تعداد چهار عدد والس به قطر ۲۵ سانتی متر و طول ۱۰۰ سانتی متر و دارای دریچه ورود ( خودکار ) غله که توسط دستگاهی که به جریان هوا حساس است بکار می افتد. از دستگاه در تیوپ  شیشه ای دریچه تعبیه شده است و کار کنترل (باز وبسته شدن) ذریچه را بعهده دارد. و همچنین به منظور تغذیه غلطک ها و توزیع یکنواخت گندم در نظر گرفته شده است. والس ها که به صورت جفت و با حرکت چرخشی به طرف یکدیگر حرکت می کنند و به همین خاطر که یکی کند و دیگری تندتر می چرخد( معمولاً والس با حرکت کند را ثابت فرض می کنند) و طرز قرار گرفتن آنها بسیار مهم است. استفاده از روش پشت به پشت، محصول نهائی با کیفیت عالی و اگر از روش تیز به تیز استفاده شود مرغوبترین آرد تولید می شود. ابتدا دانه گندم در اثر عبور از بین اولین سری غلطک های شیار دار که به صورت پشت به پشت حرکت می کنند، از قسمت شکاف وسط، دانه باز شده و به صورت صفحه مانند در می آید که در مراحل بعدی لایه های مختلف آن توسط غلطک ها تراشیده و جدا می شوند. بدین صورت تراش لایه های از قسمت مغز گندم شروع شده و به طرف پوست ادامه می یابد. تفکیک و دانه بندی قسمت های مختلف بعداً توسط عملیات دقیق الک کردن تکمیل                می گردد. الک ها طوری طراحی گردیده اند که در داخل آنها چندین توری با اندازه های متفاوت و قابل تغییر وجود داشته و جنس این توری ممکن است از فلز یا ابریشم باشد. و ترتیب قرار گرفتن توری ها از بالا و پائین بصورت درشت به ریز بوده بطوریکه مثلاً سبوس از روی توری های فوقانی به غلطک ها و از توری زیری آرد به قسمت مخصوص به منظور اختلاط با              آرد های الک شده مجدد، در مخازن آرد نگهداری می شود روی این توری ها عددی ( مثلاً ۷/۱) ثبت شده که اگر آن در عدد (۱۰) ضرب شود، اندازه واقعی الک بدست خواهد آمد. بنابرین مراحل مختلف بکاربردن غلطکها خرد کننده الک، غلطک های تبدیل الک و غلطک های تبدیل بطور متعاقب انجام می گردد تا حداکثر میزان آرد از دانه های گندم بدست آید.

مرحله ۴- بسته بندی ( کیسه دوزی )

در این قسمت مخزن نگهداری آرد طوری طراحی شده که دهانه زیری آن قابل باز و بسته شدن توسط کارگر می باشد لذا در زیر آن جهت توزیع آرد کیسه شده یک باسکول ۲۵۰ کیلوگرمی نصب شده است که پس از پرکردن کیسه توزیع شده، توسط دستگاه در دوزی کیسه ، در دوزی شده و به انبار محصول حمل می گردد ( ضمناً همین عملیات دقیقاً در قسمت سبوس انجام می شود) خساراتی که طی انبار شدن به آرد وارد می آید، شامل تمام خساراتی که در انبار کردن به گندم وارد می شود، یعنی حماه کپک ها و باکتری ها و هجوم حشرات و نیز فساد اکسید اتیو و در نهایت خراب شدن کیفیت پخت را می توان نام برد. رطوبت مطلوب برای انبار کردن آرد با توجه به طول مدت نگهداری و رطوبت نسبی و دمای محیط تعیین می شود، چون آرد با محیط اطراف تبادل رطوبت می کند یعنی از آن رطوبت می گیرد یا به آن پس می دهد. مگر اینکه در مخازنی که سرشان محکم بسته شده باشد نگهداری شود. اگر آرد به مدت چند هفته به مصرف برسد در رطوبت ۱۴% می تواند نگهداری شود ولی در مدت رطوبت بیش از ۱۳% موجب رشد کپک ها و کپک زدگی و فساد آرد می شود. هر چند ممکن است کپک زدگی قابل رؤیت نباشد. در رطوبت کمتر از ۱۲% خطر اکسیداسیون چربی ها و ایجاد فساد افزایش می یابد.

۴- مواد اولیه اصلی :

۵- ماشین آلات و تجهیزات اصلی ( فرآیند تولید، آزمایشگاه و تعمیرگاه )

۶-تعداد کارکنان:

۷- کل انرژی مورد نیاز:

۸- زمین و ساختمان ها: ( متر مربع )